Stanford Üniversitesi’nde sosyal psikolog Philip Zimbardo, 1969 yılında James Wilson ve George Kelling’in çalışmalarıyla daha sonra “Kırık Camlar Teorisi” denilecek bir teoriye yol açan ilginç bir deney gerçekleştirdi.

Bilmenizde fayda var. Çünkü bir çok geniş alana uyarlanabilir.

Kırık Camlar Teorisi için ilham olacak deney

1969 yılına dönüyoruz. Deney, Bronx’ta bir araba bırakmaktan ibaretti. Bronx o zamanlar, fakir, tehlikeli, kavga ve suçla dolu.  Zimbardo, ne olacağını görmek için parçalanmış plaka ve açık kapılarla aracı orada bıraktı. Tam on dakika sonra araba soyumaya başlandı. 3 gün sonra arabada değerli bir şey yoktu ve külüstüre çevrildi.

Ama deney orada son bulmadı. Benzer koşullarda araç bırakılarak yapılan ikinci bir deney vardı, ancak bu sefer çok zengin ve sessiz bir semte bırakıldı: Palo Alto, Kaliforniya’ya. Bir hafta boyunca araca hiçbir şey olmamıştı. Zimbardo müdahale etmeye karar verdi, bu yüzden bir çekiç aldı ve  pencerelerinden bir camını kırdı,  bir kaç yerine de vurdu. Böylece araba, mükemmel durumda olmaktan istismarın ve ihmalin belirtilerini gösterme haline dönüştü.

Ne oldu? Arabanın bakımsız  olduğu andan itibaren, Palo Alto sakinleri, Bronx sakinlerinin yaptığı hızda aracı tarumar etti.

Bu teorinin yorumlaması bir çok alana uyarlanabilir. Eğer birisi sizin duvarınıza bir resim çizer ve bu boyayla kapatılmazsa, birkaç gün içinde duvar grafiti dolu bir hale gelir. Eğer hakem maçta küçük bir tartışmalara izin verirse, kavga oluşabilecek kadar daha şiddetli eylemlerin ortaya çıkması muhtemeldir. Eğer kendinize küçük tatlı  yalanlar söylerseniz, onlara inanacak ve daha fazlasını üreteceksiniz. Eğer alınması gereken önlemleri pas geçip halının altına süpürürseniz,  bir süre sonra yürüyemez hale gelebilirsiniz. Eğer kanunlara aykırı yöntemlerle içerik indirirseniz, o zaman kimseden kreatif eserinize değer vermesini ve iyi para vermesini beklemeyin. Eğer trafik kurallarını ara yollarda kaale almıyorsanız, bu daha sonra üst yollara sıçrayacaktır. Size yapılan küçük haksızlıklara, adaletsizliklere izin verirseniz bu karşı tarafa, “daha fazlasını kaldırabilir” mesajı verecektir. Eğer partnerinizle ilişkinize bakmaz ve küçük ayrıntıları kaçınmaya başlarsanız, bozulmayı hızlandırabilir fırsatlar ekiyorsunuzdur. Ve bu liste uzar gider.

Kısacası, küçük ihmallere, ihlallere izin verir ve yol yakınken onları düzeltmezseniz, bu bozulmanın aktif veya pasif bir parçası olursunuz. İhmalkârlık, istismar, adaletsizlik, tembellik veya yalanlardan ortaya çıkan kartopu,  hızlı bir şekilde onarılmadığında, büyüme eğilimindedir.  Küçük göz yummaların onarılmaması topluma şu mesajı verir: kayırmalara izin verilmiştir. Sonuç olarak, bundan kaçınmak istiyorsak, en kısa sürede kırık pencereyi tamir edelim.

Immanuel Kant bu ilkeyi “Kategorik Zorunluluk” olarak adlandırdığı bir ilkeyle dile getirdi: Kategorik zorunluluk, her koşulda bağlayıcı olan ve bir kişinin eğilimi veya amacına bağlı olmayan koşulsuz ahlaki yükümlülüktür. Başka bir şekilde anlatalım:  Etrafınızda soyulmuş, iflasa uğramış, dolandırılmış komşular görmek ister misiniz?

Yani sadece başkalarının herhangi bir fiziksel veya duygusal penceresini kırmak değil, daha karanlık kötülüklerden kaçınmak için en kısa sürede onları onarmak için gerek. Yoksa yayılan hasarın sebebi olabiliriz ve büyümesini sağlayabiliriz, ya da tam tersi kolektif islaha sebep olabiliriz.

James Q. Wilson ve George L. Kelling de, bu deneyden faydalanarak kırık pencere teorisini ilk olarak Mart 1982’de bir makalede tanıttı.

Birkaç kırık penceresi olan bir bina düşünün. Eğer camlar tamir edilmezse, vandallar bir iki kapının daha kırmaya meyilli hale gelir. Eninde sonunda, haneye tecavüze başlarlar. Eğer boşsa, belki de ona yerleşir ve içinde ateş yakarlar.

Ya da bir kaldırım düşünelim.. Bir kaç toplanmamış ufak çöp yığınları. Daha sonra daha fazla. çöp yığınları. Nihayetinde, insanlar, paket yemek restoranları bile çöp torbalarını oraya bırakmaya başlar.

Kırık Camlar Teorisinin anlamı basittir: Eğer bir binada kırık bir pencere yakında düzeltilmezse, diğer pencereler vandallar tarafından tahrip edilecektir. Neden? Çünkü iletilen mesaj şudur: Burada kimse bunu umursamaz.

Kısaca kırık camlar teorisi bu. Etrafta benzer örnekler gözünüzde canlandı mı?


https://www.alexrovira.com/en/soluciones/articulo/la-teoria-de-las-ventanas-rotas